Wyznawcy Prawosławia
Sacrum
Kultura
Religia prawosławna ukształtowała się w wyniku rozłamu chrześcijaństwa na wschodnie i zachodnie w 1054r. Jej wyznawcy uznają tylko ustalenia 7 pierwszych soborów powszechnych oraz dogmat o pochodzeniu Ducha Świętego jedynie od Boga Ojca. Odrzucają dogmat o Niepokalanym Poczęciu i Wniebowzięciu Najświętszej Marii Panny. Nie uznają zwierzchności papieża, dopuszczalne jest zawieranie małżeństw przez księży, ale tylko przed święceniami. Liturgia sprawowana jest w obrządku bizantyńskim. Obchodzonych jest 12 najważniejszych świąt, których daty ustalane są wg kalendarza juliańskiego. Są to: Boże Narodzenie (7 I), Chrzest Pański (19 I), Ofiarowanie Pańskie (15 II), Zwiastowanie Bogurodzicy (7 IV), Zmartwychwstanie Pańskie, Wniebowstąpienie Chrystusa, Zesłanie Ducha Św., Przemienienie Pańskie (19 VIII), Zaśnięcie Bogurodzicy (28 VIII), Narodzenie Bogurodzicy (21 IX), Podwyższenie Krzyża Świętego (27 IX) i Ofiarowanie Bogurodzicy (4 XII). Ikony z wyobrażeniem świąt zawieszane są na ikonostasie, przegrodzie oddzielającej sacrum od profanum. W Polsce początki prawosławia sięgają okresu kształtowania się państwa. Włączenie w XI w Grodów Czerwińskich zapoczątkowało obecność kościoła prawosławnego w granicach państwa. Do końca XIII w. podlegał on jurysdykcji metropolitów kijowskich. Po zawarciu unii Polski i Litwy (1385r), zwierzchnikiem kościoła byli metropolici litewscy. Po unii brzeskiej (1596r) nastąpiła delegalizacja kościoła prawosławnego i powstanie kościoła grekokatolickiego. Od XVII w. społeczność prawosławna podlegała jurysdykcji patriarchatowi moskiewskiemu. W 1924r kościół polski uzyskał autokefalię z Konstantynopola. Uniezależnienie się od kościoła rosyjskiego nastąpiło dopiero w 1948r. Obecnie wyznawcy prawosławia należą do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. W sześciu diecezjach jest ponad 0,5mln wiernych, na których czele stoi Święty Sobór Biskupów. W Małopolsce wyznawcy prawosławia zamieszkują głównie jej południowo-wschodnią część – od Beskidu Sądeckiego po Beskid Niski. Parafie prawosławne znajdują się m.in. w Bielance, Leszczynach, Gładyszowie, Gorlicach, Hańczowej, Krynicy-Zdroju, Zdyni i Krakowie. Lokalnym miejscem kultu jest cerkiew, wzniesiona w miejscu objawienia się Matki Bożej w 1925r., na Górze Jawor w Beskidzie Niskim. Najważniejsze uroczystości odbywają się tu: w święto Opieki Matki Bożej (14.10), w piątą niedzielę po Wielkanocy oraz w święto św. św. Piotra i Pawła (14.07), kiedy z Wysowej przybywają tu pielgrzymi. Zabytkowe drewniane cerkwie prawosławne znajdują się m.in. w Kwiatoniu, Bartnem, Bodakach.