Początki majestatycznej katedry sięgają XI wieku. Dziś nosi ona cechy wielu stylów, a otacza ją wieniec 18 kaplic. Najwspanialsza z nich, Zygmuntowska, nakryta pozłacaną kopułą, stała się mauzoleum ostatnich królów z dynastii Jagiellonów. Uznaje się ją za najwybitniejsze dzieło włoskiego renesansu w Polsce. Katedra powstała prawdopodobnie po powołaniu biskupstwa krakowskiego w 1000 roku. Świątynia była konsekrowana w 1142 roku. Najstarsze fragmenty obiektu, które zachowały się do dziś to krypta świętego Leonarda i dolna część wieży południowej.

Pierwsza koronacja królewska w katedrze miała miejsce w 1320 roku. Na króla Polski koronowano wówczas Władysława Łokietka. W tym samym roku rozpoczęła się budowa nowej, bardziej okazałej, gotyckiej świątyni, która zakończyła się w 1364 roku jej konsekracją. Warto dodać, że już w trakcie jej wznoszenia zaczęto budować przy głównym obiekcie pierwsze kaplice. Jednak ta najważniejsza, kaplica Królewska, obecnie zwana Zygmuntowską, powstała w pierwszej połowie XVI wieku na polecenie króla Zygmunta I Starego. W tym czasie powstało także wiele królewskich nagrobków. Kolejny, XVII wiek był dużym przełomem dla samej katedry. Niemal całkowicie zmieniło się wnętrze świątyni. Pojawiły się miedzy innymi nowe ołtarze, nagrobki, wystrój ścian, a na zewnątrz dobudowano kolejne kaplice. W XVIII wieku wnętrze nabrało uporządkowanego charakteru i późnobarokowego wyglądu.

W czasie utraty przez Polskę niepodległości, katedra stała się symbolem polskości i patriotyzmu. Odbywały się tutaj ważne uroczystości, rocznice wielu wydarzeń historycznych. W tym okresie pochowano w katedrze pierwszych bohaterów narodowych: Tadeusza Kościuszkę i księcia Józefa Poniatowskiego. Miejsce spoczynku znaleźli tutaj także inni wybitni Polacy. Na początku XX wieku złożono tu szczątki Juliusza Słowackiego, Józefa Piłsudskiego i Władysława Sikorskiego.

Obecny wygląd katedry zawdzięczamy pracom prowadzonym na przełomie XIX i XX wieku. Wtedy powstały między innymi nagrobki królewskie świętej Jadwigi i Władysława Warneńczyka, umieszczono tu nowe, cenne dzieła sztuki oraz przeprowadzono gruntowne prace konserwatorskie.

Bazylika archikatedralna na Wawelu to miejsce szczególne dla wiernych z całego kraju i zagranicy. Dlatego też oprócz mszy w języku polskim odprawiane są także nabożeństwa w innych językach. Msze po angielsku odbywają się w niedzielę o godzinie 12:30 oraz we wtorki i czwartki o godzinie 18:00. Natomiast w mszach po włosku można uczestniczyć we wtorki o godzinie 19:30.